Do Sądu Najwyższego trafiają coraz to dziwniejsze pytania prawne dotyczące weksli a i sam SN nierzadko zaskakuje swoimi rozstrzygnięciami w przedmiotowej kwestii.
Jeszcze nie umilkły echa komentarzy na temat niedawnej uchwały SN (III CZP 42/17) traktującej (w kontekście prawa konsumenckiego) o ingerencji sądu z urzędu w swoją właściwość miejscową uzasadnioną miejscem płatności weksla- a na wokandzie pojawiło się nowe zagadnienie prawne.
Nawiasem mówiąc, gdy niedawno pisałem o ww. uchwale byłem przekonany, że SN na długi czas wyczerpie tematy wekslowe. Dla przypomnienia: zgodnie z zapadłą niespełna przed miesiącem uchwałą SN III CZP 42/17 w sprawie wekslowej z powództwa przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi sąd – wbrew zakazowi wynikającemu z art. 202 k.p.c. – z urzędu powinien badać swoją właściwość miejscową – uzasadnioną miejscem płatności weksla – pod kątem nieuczciwych warunków umownych. Jeden z komentujących ww. artykuł kąśliwie stwierdził że „ochrona konsumentów przed nimi samymi powoli dochodzi do granic absurdu”….
Okazuje się, że to nie koniec tematów wekslowych skierowanych przed Sąd Najwyższy w tym roku, bowiem Sąd Okręgowy w Opolu postanowieniem z dnia 16 października 2017 sygn.akt. II Ca 911/17 poddał pod rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego następujące zagadnienie prawne:
„Czy jest możliwe z urzędu badanie przez Sąd stosunku podstawowego będącego podstawą wystawienia weksla (art. 10 i 17 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r.), czy też te okoliczności mogą być rozważane przez Sąd jedynie na zarzut pozwanego zgłoszony w danym postępowaniu?”
Sprawą tą będzie zajmował się III Wydział Izby Cywilnej Sądu Najwyższego i uzyskała w Sądzie Najwyższym sygnaturę III CZP 95/17
To co budzi moje zdumienie to wzmagająca się tendencja do działania przez sąd z urzędu – co podważa kodeksową zasadę kontradyktoryjnego przecież procesu, w którym to strony mają przedstawiać twierdzenia i dowody na ich poparcie – sąd zaś je ma oceniać a nie sam z siebie ( z urzędu) działać za jedną stronę faworyzując ją kosztem drugiej.
Co mnie niepokoi: dotychczas prawidłowy weksel był podstawą wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym – bowiem zgodnie z art. 485 par. 2 k.p.c. sąd wydaje nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. O zaletach nakazu w nakazowym nie będę się rozwodził – bo pisałem o tym nie raz (min: tutaj) zaś o zaletach weksla także – min. tu. Zdarzało się co prawda, że sąd mimo określonego przepisem wymogu nie wydawał nakazu, a żądał wykazania stosunku podstawowego będącego podstawą wystawienia weksla – ale nie była to tendencja powszechna. Po to wierzyciel żądał weksla aby nie składać do sądu kilogramów dokumentów i uzyskać szybki tytuł wykonawczy. Po to weksel jest wystarczającą podstawą wydania nakazu. Co będzie teraz? Przepis sobie a sąd sobie?
Na marginesie: przed wojną weksel był w powszechnym użyciu: używał go zarówno chłop, rzemieślnik i arystokrata, a orzecznictwo czy komentarze z tamtego okresu uważa się za najbardziej wartościowe jako oddające ducha ustawy prawo wekslowe, powstałe podczas autentycznego obiegu wekslowego i oddające intencje prawodawcy oraz odpowiadające potrzebom rynku i bezpieczeństwu obrotu wekslowego. Współczesne orzecznictwo czy to wskutek marginalizacji rynku wekslowego czy też z innych przyczyn często wypacza sens weksla.
{ 12 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Absurd goni absurd…. Niedawno SN zmienił (sic!) treść przepisu ustawy (o właściwości przemiennej przy roszczeniach z weksla), a teraz to. Miejmy nadzieję że jednak zdrowy rozsądek zwycięży…
Nadzieja umiera ostatnia 🙂
Ja się zastanawiam jak sąd miałby badać, jeśli nie miałby w oparciu o co.
To pewnie będzie tematem kolejnego pytania prawnego do SN 🙂
To ja się kiedyś naśmiewałem z prezesa pleszewskiego sądu rejonowego – http://www.remitent.pl/weksel-is-not-enough/7032 – a tu okazuje się, że to wizjoner jest 🙂
Niezłe. Przypominam sobie że juz kiedyś czytałem ten artykuł i komentarze na remitent.pl
Obawiam się, że to jeszcze nie koniec. Oczywiście, przedwojenne komentarza najlepiej oddają ducha prawa wekslowego, śmiem jednak twierdzić, że duch prawa wekslowego stoi w sprzeczności z unijnymi przepisami dotyczącymi klauzul abuzywnych. Idea weksla jest taka, że wierzyciel przedstawia go w sądzie i dostaje szybki tytuł, a sąd się nie wgłębia w szczegóły. Niestety, orzecznictwo TSUE (np. wyrok ETS z 27 czerwca 2000 r., C-240/98 (sprawa Océano Grupo Editorial S.A.), czy wyrok TSUE z 30 kwietnia 2014 r., C-280/13 (sprawa Barclays Bank S.A.) ) wskazuje, że w sprawach konsumenckich obowiązkiem sądu jest właśnie wgłębiać się w szczegóły i wszystko badać z urzędu. Tego nie da się pogodzić z ideą weksla.
Dlatego też w końcu orzecznictwo (albo i sam ustawodawca) dojdzie do przekonania, że weksel wystawiony przez konsumenta przedsiębiorcy jest po prostu nieważny. Wydawanie tytułów przeciwko konsumentom na samych wekslach stoi w sprzeczności z obowiązkiem badania przez sąd z urzędu stosunku prawnego, celem ustalenia abuzywności klauzul, a badanie przez sąd stosunku prawnego z urzędu w sprawie wekslowej stoi w sprzeczności z istotą weksla. Tego nie da się pogodzić.
„weksel wystawiony przez konsumenta przedsiębiorcy jest po prostu nieważny.” – no nie, tylko niech nie ośmiesza się niewiedzą i nierozróżnianiem nieważności weksla od nieważności zobowiązania wekslowego – tak jak to ośmieszył się już sąd najwyższy przy wekslach „pracowniczych” http://www.remitent.pl/niewaznosc-weksla-a-niewaznosc-zobowiazania-wekslowego/5770
Też uważam że wszystko zmierza w stronę wyeliminowania weksla ze stosunków między przedsiębiorcą a konsumentem. A nawet więcej, w kilku dyskusjach na poziomie sejmowym pamiętam głosy, iż nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu w którym dłużnik poddaje się egzekucji w trybie 777 KPC, także narusza prawa konsumenckie i powinno być zakazane. A było to przy okazji dyskusji o bankowych tytułach egzekucyjnych.
Cóż efekt będzie taki, iż procesy się wydłużą a koszty postępowań wzrosną. Ale jest za to jeden plus dla pewnej grupy zawodowej, która będzie miała więcej zleceń 🙂
Cóż, gdyby dzisiejszy obrót wekslowy wyglądał tak jak przedwojenny, to i orzecznictwo byłoby inne. Ale jest inaczej. Więc i orzecznictwo się zmienia.
Tyle, że współczesne orzecznictwo dochodzi do wniosków sprzecznych z nadal obowiązującą ustawą prawo wekslowe….
Żeby tylko – orzecznictwo bywa nawet sprzeczne z prawem cywilnym – jak choćby przy okazji zakazu zajęcia samochodów w leasingu będących we władaniu dłużnika. Po prostu należy brać pod uwagę, że jakość orzecznictwa mamy mierną, a sędzia może wydać wyrok dowolny, nawet literalnie sprzeczny z ustawą.