Odzyskasz VAT mimo upadłości dłużnika. Wyrok TSUE po stronie wierzycieli

Na koniec tygodnia gorąca wiadomość z ostatniej chwili i co mnie szczególnie cieszy: dobra dla wierzycieli. Powiem krótko: odliczysz VAT mimo upadłości dłużnika.

Ta informacja cieszy mnie tym bardziej, że – prawdę mówiąc – ostatnio nie miałem wiadomości które mogłyby napawać wierzycieli optymizmem. Nawet mój poprzedni wpis traktował o ograniczeniach w najmie krótkoterminowym – które TSUE ochoczo zaakceptował.

Tymczasem wczoraj TSUE stanął po stronie wierzycieli stwierdzając sprzeczność regulacji krajowych z unijnymi.

W czym rzecz? Chodzi o tzw. „ulgę na złe długi”.

Ulga na złe długi – warunki dotychczasowe

Otóż przepisy polskie (ustawa o VAT – art. 89 a) przewidują dla wierzyciela pragnącego odliczyć VAT szereg warunków do spełnienia aby z „ulgi na złe długi skorzystać”:

1. nieściągalność została uprawdopodobniona tj. nie została uregulowana lub zbyta w terminie 90 dni od terminu płatności
2. dłużnik musi być zarejestrowany jako podatnik VAT w dniu dostawy towarów lub świadczenia usług
3. dłużnik musi być zarejestrowany jako podatnik VAT w dniu poprzedzającym złożenie korekty deklaracji podatkowej, przez wierzyciela (chociaż TSUE w ubiegłorocznym wyroku C‑127/18 zakwestionował czeskie przepisy krajowe które negują prawo do korekty VAT w przypadku niewywiązania się z płatności przez dłużnika, jeżeli nie jest już on podatnikiem VAT).
4. wierzyciel musi być zarejestrowany jako podatnik VAT w dniu poprzedzającym złożenie korekty deklaracji podatkowej
5. dłużnik nie może być w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji w dniu dostawy towarów lub świadczenia usług ani w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej
6. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność, nie upłynęło więcej niż 2 lata podatkowe, licząc od końca roku, w którym faktura ta została wystawiona.

Nie zdziwisz się zapewne, że racjonalny i dbający (wyłącznie?) o własny interes ustawodawca zastrzegł aby wszystkie te warunki musiały być spełnione łącznie.

Jak trudno je spełnić wie tylko ten wierzyciel, który to przeszedł.

Dlaczego od niespełna dwóch lat szczególnie interesuję się tym tematem?

Przedsiębiorca którego stale wspieram ma dłużnika objętego od niespełna dwóch lat postępowaniem upadłościowym. Polskie przepisy krajowe uniemożliwiają mu odliczenie VAT.

Dodam, że chodzi o kwotę niebagatelną a przewidziany ustawą VAT graniczny termin 2 lat podatkowych o których wspomniałem wyżej – zbliża się nieuchronnie.

Niezgodność z przepisami UE

Gdy zacząłem analizować problem natrafiłem się na ciekawy trop.

Okazało się, że polska ustawa o VAT wychodzi nieco przed szereg z ograniczeniami w odliczaniu VAT. Uzależnia bowiem zastosowanie ulgi na złe długi od przesłanek nieprzewidzianych przepisami dyrektywy VAT.

Tym samym polska ustawa vatowska ogranicza prawo do korekty w sposób sprzeczny z przepisami UE.

Niedługo po tym natknąłem się na pytanie prejudycjalne NSA do TSUE (postanowienie NSA z 6 grudnia 2018 r., I FSK 2261/15). NSA miał wątpliwości co do zgodności treści przepisu określającego w/w warunki odliczenia VAT (art. 89a ust. 2 ustawy o VAT) z unijną dyrektywą VAT w zakresie przesłanki statusu nabywcy jako podatnika VAT oraz jako podmiotu nieobjętego postępowaniem upadłościowym lub likwidacyjnym.

Pewną nadzieję dawał ubiegłoroczny wyrok  TSUE z 8 maja 2019 r. (C-127/18) w podobnej kwestii (wspomniałem o nim wyżej). Dotyczył co prawda czeskiego podatnika – niemniej można przyjąć, że zakusy fiskusa w różnych krajach mogą być podobne.

Przepisy czeskie uzależniały możliwość dokonania korekty podatku od wierzytelności nieściągalnych od tego czy dłużnik w dalszym ciągu jest podatnikiem VAT.

TSUE stwierdził, że przepisy czeskie są niezgodne z dyrektywą VAT. Zdaniem TSUE jeśli dłużnik utracił status podatnika VAT, to tym bardziej przemawia to za możliwością dokonania korekty.

Kolejnym światełkiem w tunelu było stanowisko Rzecznika Generalnego opublikowane w czerwcu br. Było ono zbieżne z tym zaprezentowanym przez TSUE we wczorajszym wyroku.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE I C-335/19

Bez dalszych ceregieli przedstawiam zatem treść wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 października 2020 w sprawie I C-335/19:

Artykuł 90 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.

Z „polskiego na nasze”:

• przepisy polskiej ustawy o VAT określające warunki korekty VAT są niezgodne z przepisami unijnymi
• niezgodne z unijnymi są warunki określone w pkt. 2-5 powyżej.

Leszek Bloch
radca prawny

Photo by Chiara Daneluzzi on Unsplash

***

Kiedy zabezpieczysz bez wzmianki o wykonalności

Myślałem, że ta kwestia nie wymaga wyjaśnień –  ale skoro nie wie o tym referendarz sądowy to tym bardziej ma do tego prawo czytelnik nie będący prawnikiem.

Do obsługiwanej przeze mnie firmy trafiło wezwanie które brzmiało mniej więcej tak: „Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych zgodnie z zarządzeniem referendarza sądowego zobowiązuje wnioskodawcę do usunięcia przeszkody wpisu poprzez przedłożenie nakazu zapłaty [Czytaj dalej…]

Otagowane jako: I C-335/19, korekta VAT likwidacja dłużnika, korekta VAT upadłość dłużnika, TSUE C-127/18, TSUE I C-335/19, TSUE VAT, ulga na złe długi, ulga na złe długi TSUE, ulga na złe długi zmiany, ustawa VAT niezgodna z UE