Kilka miesięcy temu zapowiadałem rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w niezwykle istotnej sprawie. Istotnej nie tylko z punktu widzenia wierzyciela i dłużnika ale i małżonka dłużnika. Otóż Sąd Okręgowy w Tarnowie przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne dotyczące możliwości pozywania nie samego dłużnika a jego małżonka i zaspokajania się z ich majątku wspólnego, w sytuacji gdy małżonek dłużnika nie był stroną czynności prawnej.
Wczoraj tj. 11 kwietnia 2019 Sąd Najwyższy podjął uchwałę sygn.akt. III CZP 106/18 w tej sprawie.
Jej treść jest następująca:
Prawo wierzyciela do zaspokojenia się z majątku wspólnego małżonków na podstawie art. 41 § 1 k.r.o. może zostać zrealizowane także przez wniesienie powództwa przeciwko małżonkowi dłużnika o zobowiązanie do spełnienia świadczenia wynikającego z czynności prawnej, której stroną małżonek dłużnika nie był, niezależnie od tego, czy świadczenie to objęte jest tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi (art. 787 k.p.c.).
Przypomnę pytanie Sądu Okręgowego w Tarnowie sygn.akt. I Ca 436/18:
Czy przewidziane w art. 41 § 1 k.r.o. prawo wierzyciela do zaspokojenia się z majątku wspólnego małżonków może być realizowane także przez wytoczenie powództwa przeciwko małżonkowi dłużnika o zobowiązanie do spełnienia świadczenia wynikającego z czynności prawnej, której stroną małżonek dłużnika nie był, i czy uprawnienie to pozostaje aktualne również wtedy, gdy świadczenie to objęte jest już tytułem egzekucyjnym wydanym uprzednio przeciwko samemu dłużnikowi?
Dla przypomnienia poniżej treść art. 787 k.p.c. oraz 41 k.r.o
kodeks postępowania cywilnego:
Art. 787. Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.
Art. 787(1). Tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Art. 787(2). Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli wykonalności według przepisów art. 787 i art. 787(1) oraz prowadzenia na podstawie tak powstałego tytułu wykonawczego egzekucji do tych składników, które należałyby do majątku wspólnego, gdyby umowy majątkowej nie zawarto. Przepis niniejszy nie wyłącza obrony małżonków w drodze powództw przeciwegzekucyjnych, jeżeli umowa majątkowa małżeńska była skuteczna wobec wierzyciela.
kodeks rodzinny i opiekuńczy:
Art. 41. § 1. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
§ 2. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
§ 3. Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9.
{ 7 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Przyznam się, nie rozumiem.
Czyli niezależnie od tego czy wyraziłem zgodę czy nie na zaciągnięcie długu przez żonę, to mogę być pozwany?
Być może w tej sytuacji było tak, że małżonek wyraził zgodę zaś wierzyciel zamiast pozwać dłużnika i następnie żądać klauzuli na małżonka dłużnika skorzystał z innej drogi a mianowicie pozwał małżonka dłużnika bez pozywania samego dłużnika. Niestety to tylko gdybanie gdyż nie znalazłem stanu faktycznego tej sprawy.
Jak rozumiem, po uprawomocnieniu się wyroku klauzulą na małżonka będzie ograniczona tylko do majątku wspólnego?
Ja też tak to rozumiem, że małżonek musi jedynie znosić egzekucję z majątku wspólnego. Nie wyobrażam sobie aby w takiej sytuacji gdy nie był strona czynności lub nie udzielił poręczenia jego odpowiedzialność mogłaby być szersza.
Dla nadania klauzuli konieczne jest aby wierzyciel dysponował dokumentem, w procesie można dowodzić zgody inaczej.
A ograniczenie odpowiedzialności do majątku wspólnego powinno być już w wyroku.
Racja
Tak właśnie było w sprawie w której podjęto uchwałę, tzn. wierzycielowi oddalono wniosek o nadanie klauzuli wykonalności gdyż nie miał dokumentu, więc wytoczył powództwo aby dowodzić w inny sposób.